Mooi van Bamboe: levend geluidsscherm

Bamboe absorbeert geluid, is milieuvriendelijk en ziet er goed uit. Is een geluidsscherm van bamboe een goed alternatief? Dat wordt onderzocht met een bamboe haag van 150 meter lang en 6 meter breed langs de Schagerweg in de gemeente Langedijk. In anderhalf tot twee jaar heeft de bamboe de gewenste hoogte van 4 á 5 meter bereikt. Dan kan er serieus gemeten worden of het bamboescherm effectief is.

Bron: Provincie Noord-Holland

Fetsje Luimstra

Traditiegetrouw Kerstspelen 2015

Ieder jaar speelt het Fluitzolder Ensemble onder leiding van Mirte Lohmann kerstmuziek. Samen met oud-leden wordt half december bekend kerstrepertoire gespeeld. 

We spelen 15 liedjes, drie of vier stemmig. De meeste worden a vue gespeeld, sommige vragen wat oefening en worden stapsgewijs opgebouwd. We eindigen traditie getrouw met favoriet Stille Nacht.

Hieronder de speellijst, die ieder op tijd krijgt toegestuurd, om nog eens door te spelen. Met stemverdeling uiteraard. De nummers achter de titels refereren aan Alberts Nummering, de digitale ordening in het ensemble repertoire.

En dit is mijn favoriet:

Er is een roos ontloken

uit barre wintergrond

Een fijne kerst!

Fetsje Luimstra

Programma voor Kerst 2015

1. Hark the angels AN57

2. Courante AN63

3. Maria die zoude AN

4. Maria /doornwoud AN

5. Nu zijt wellekome AN21

6. Away in a manger AN134

7. Ein Ros + Vom Himmel AN61+62

8. Midden in de winternacht AN

9. Joy to the world AN80

10. O little one sweet AN

11. Entre le bœuf oude versie AN5

12. Noël de Saboly AN108

13. The holly and the ivy AN161

14. Ding dong merily AN54

15. Stille nacht AN100

De gelukkige les voor het bouwen van bamboefluiten (slot) 7

Het is de laatste les. We maken vandaag de fluiten af. We zetten ze in de paraffine en de politoer: het vormt een laagje dat beschermt. 

Twee kinderen die alles klaar gezet hebben voor het schrapen, schuren en branden kunnen niet wachten op het signaal van de bel. Hun fluiten zijn al af en zij willen graag beginnen met het politoeren. Ze komen aan de instructietafel zitten en gaan aan de slag. Als de bel is gegaan, voegen de kinderen zich - als vanzelfsprekend - om de instructietafel.

Ik leg uit dat ze hun fluit eerst invetten  met paraffine. Daarna gaan ze hard boenen met politoer, gemaakt van de schildjes van de schildluis. Deze twee handelingen worden drie keer gedaan.

Meester Ferdinand maakt de fluit af van een kind dat drie lessen gemist heeft. Hij lacht schuldbewust omdat hij het schraapstaal verkeerd vast heeft. Maar voor de uiteinden van de fluit werkt zijn methode heel goed.

Meester Ferdinand

En dit is het resultaat.

Na de vakantie worden de fluiten ingeblazen. Daarover later meer.

Bea Kloosterman.

De gelukkige les voor het bouwen van bamboefluiten (concentratie) 6

Er ontbreekt nog één gaatje en dat is het duimgat aan de achterkant van de fluit. Dat gaan we vandaag, in de les kort na Sinterklaas, maken. En we gaan verder met het schrapen en schuren.

Het sinterklaasgebeuren is voorbij. Aan het binnenkomen van de kinderen is de werking van het snoep en de suiker te zien. Het duurt vrij lang voordat ze zich herpakken en om de instructietafel komen staan. Ik schat in dat een hele les fluisteren niet lukt, hoogstens een half uur.

Ik vertel dat ik het bovenste gaatje soms naar boven heb gevijld (cis) en soms naar beneden (c).
Aan de achterkant van de fluit heb ik een puntje gezet voor het duimgat. Door goede samenwerking van de kinderen met het boren zit het duimgat er bij iedereen na twintig minuten in.

Het heel precies afwerken van de knoop.

Al pratend schrapen en schuren de kinderen. Af en toe valt de stilte van de volledige concentratie. Dat zijn de kostbare momenten.

Welke versiering maak ik op mijn fluit?

Er is een geluk bij een ongeluk te melden vanuit het "bamboeziekenhuis". De boor die door de achterkant van de fluit was gegaan, had een gaatje gemaakt vlak onder het puntje voor het duimgat. Door het gat groter te maken, kreeg hij toch de goede toon.

Aan het einde van de les kunnen de kinderen alle tonen spelen. Eén voor één laten ze de grondtoon van hun fluit horen. Meester Ferdinand is heel verbaasd dat elke fluit z'n eigen klankkleur heeft en toch dezelfde toonhoogte. Volgende week gaan we de fluit afwerken.

Bea Kloosterman.

De gelukkige les voor het bouwen van bamboefluiten (samenwerken) 5

Meester Ferdinand gaat enkele kinderen helpen die één of twee lessen gemist hebben.
Ik geef uitleg over de bovenste drie gaatjes: de a, de b en de cis. Die maken we deze deze les.

Het stormt. Zoals de regendruppels langs het raam glijden, zo druppelen de kinderen binnen. En dan is er nog een lichte onrust van het aanstaande sinterklaasgebeuren. Dat laatste geldt ook voor mij: ik heb mijn iphone vergeten voor het maken van foto's.

Aan het eind van de vorige les hoorden we dat de fis niet goed klonk. Daar heb ik extra goed naar geluisterd en bij ongeveer zeven fluiten het gaatje iets groter gemaakt: de toon was te laag.
Aan het eind van deze les mag je weer blazen. Thuis veeg ik het mondstuk af met een lapje dat gedrenkt is in heel sterke alcohol. Dan zijn alle bacteriën  dood. En - zoals jullie vroegen in de vorige les - wat gebeurt er als ìk heel verkouden ben?  Dan kan ik niet op jullie fluiten spelen en heb ik een probleem.

Er staan drie puntjes op de fluit. Daar komen de volgende drie gaatjes: één voor de a, één voor de b en één voor de cis. Je kunt elkaar helpen bij het boren van het gaatje. Denk er nog even aan: de boor al doordraaiend omhoog trekken.

Als je links bent, draai je het wieltje naar je toe.

En als je aandacht er niet helemaal bij is, kan dit gebeuren..........

Dat betekent opname in het "bamboeziekenhuis"

Aan het eind van de les klinken er zes mooie tonen. Alleen de cis klinkt heel onzuiver. Daar ga ik nog iets aan doen.

Bea Kloosterman

De gelukkige les voor het bouwen van bamboefluiten (de rij) 4

Dit keer moet ik duidelijk maken dat het nodig is dat de kinderen in een rij staan om de hoogte van de toon te laten controleren. We maken vandaag de gaatjes voor de e, fis en g.

De bel geeft het einde van de pauze aan. Een paar kinderen komen meteen bij de instructietafel staan. Veel kinderen lopen automatisch naar hun tafel. Alles beweegt: armen, benen, monden. Zonder dat ik iets zeg, komen zij ook bij de instructietafel. De vorm is er maar er zit onrust in hun lijven.

Ik vertel dat ik hier en daar nog een klein ringetje heb afgezaagd voor de grondtoon. Ik doe voor hoe ze een reep tape naast het venster moeten plakken en daarop de kwarten aangeven (de helft en van elke helft weer de helft). Meester Ferdinand zal de kwarten nameten. Er worden drie gaatjes geboord en ik laat de kinderen uitrekenen hoe vaak ze bij het stemapparaat komen: 3 x 14. Soms is het nodig om voor één gaatje twee of drie keer te komen. Dat betekent een lange rij ook al gaat het heel snel. Je kunt jezelf helpen om rustig te wachten door de instructiefoto's te bestuderen.

Wachten op je beurt in de rij.

Als het tijd is blazen we allemaal de grondtoon, daarna de e, de fis en de g. Alom verwondering en verbazing. Eén kind vraagt waarom ze nu wél zelf op hun fluit mogen blazen. Daarover vertel ik de volgende keer.

Alles is fortissimo gegaan. Zo ook het opruimen.

Wie ruimt wat op?

Bea Kloosterman.

De gelukkige les voor het bouwen van bamboefluiten (fluisteren) 3

Alle fluiten krijgen in deze les dezelfde grondtoon. De instructiestappen vragen minder voorbereiding dan de "moeilijke" dingen die het hart van de fluit raken.

De kinderen komen na de pauze - uit zichzelf  en meteen - om de instructietafel staan met de vraag: "Wat gaan we vandaag aan de fluit doen?" De meeste kinderen knikken instemmend. Ze zijn gemotiveerd en gericht op de les. Een héél gelukkig begin voor mij om met de uitleg te beginnen.

Eerst laat ik het bandje zien om de fluit die opgenomen is geweest in het "bamboeziekenhuis" en ik zeg hoe dit kon gebeuren. Ik vertel dat ik de kurken passend heb gemaakt door er - soms - een stukje tape of een stukje vilt om te doen. De kinderen mogen de kurk afzagen - heel voorzichtig -  en ik laat de tanden van de zaag voelen.

We meten de grondtoon met het stemapparaat. Als je een stukje van de fluit afzaagt wordt de toon hoger.  Ik blaas alleen op de fluit zodat bacteriën niet verspreid worden en het niet nodig is om het mondstuk telkens te desinfecteren. De kinderen kijken op het apparaat om te zien of de D oplicht en het wijzertje op de nul staat.

Nog een smal ringetje zagen en dan staat de wijzer op nul.

Een stemapparaat is gevoelig en als er gepraat wordt geeft hij niet de goede toon aan. Dus moet er gefluisterd worden en dat oefenen we even.

Fluisterend praten over je fluit.

Bij meester Ferdinand hebben de kinderen twee stemgaatjes geboord. Ook hebben ze aan hem hulp gevraagd bij het mooi maken van het mondstuk met een grote halfronde vijl. Als het mondstuk prettig voelt op de onderlip mogen ze even blazen. Alle fluiten hebben nu dezelfde grondtoon.

Bea Kloosterman

De gelukkige les voor het bouwen van bamboefluiten (invalshoeken) 2

Vandaag gaan we twee moeilijke dingen doen aan het "hart" van de fluit namelijk het kanaal en de vensterbank. Ik heb mij goed voorbereid op de stappen die ik ga vertellen. Lees hier hoe dat ging.

Bijna alle kinderen komen hijgend en bezweet binnen. Ze ploffen neer op hun stoel. Kennelijk hebben ze intensief gespeeld en moeten ze even bijkomen. Dan komen ze om de instructietafel staan.
Dit keer op twee benen en niet hangend op welke manier dan ook. Ik vraag of ze even achter zich willen kijken of er iemand staat die kleiner is. Zo kan iedereen volledig meedoen.

De volgorde van de handelingen en de voorbeelden.

Ik laat met een fluit en de vijl zien hoe het werkt. Dan mogen er vragen gesteld worden: vingers! Er worden informatieve vragen gesteld en vragen die wat meer uitleg vereisen. Dan komt soms de vraag: "Wat moeten we doen?" Mijn zorgvuldig opgebouwde uitleg lijkt daardoor onderuit gehaald. Toch stond de leerling ogenschijnlijk aandachtig te luisteren maar de ogen gleden steeds heen en weer. Het is verleidelijk om te zeggen: dan had je beter moeten luisteren maar sommige kinderen nemen auditief weinig op. Deze kinderen gebruiken andere zintuigen om achter de informatie te komen. Een volgorde van de handelingen en een overzicht in plaatjes is voor hen belangrijk evenals een voorbeeld.

Hoe moet het ook weer?

Twee jongens waren minder gemotiveerd en samen al helemaal niet. De ene moest stoppen na twee waarschuwingen voor te hard praten. Hij bleek aan het eind van de les een vijl kwijt te zijn (de gereedschap mapjes kosten 60 euro).  De ander vijlde het kanaal zo diep dat het aan beide kanten barstte. Opname van deze fluit in het "bamboeziekenhuis"  is noodzakelijk. Dat was dus een ongelukkige les voor deze twee jongens. Volgende keer herkansing.

Bea Kloosterman

De gelukkige les voor het bouwen van bamboefluiten (op twee benen staan) 1

Hoe bied ik de lesstof aan? En hoe kan ik zorgen dat de instructie binnen komt? In de komende weken bouw ik opnieuw, nu met de andere helft van de klas, voor ieder een bamboefluit. Ik laat je hier meebeleven hoe ik dat doe.

De bel is gegaan na de middagpauze en de kinderen staan in de rij. Op een teken van de leerkracht mogen ze naar binnen. Er komen bezwete lichamen met rode hoofden in het lokaal: zij hebben gevoetbald.  Eén meisje heeft gehuild. Twee jongens hebben ruzie gehad. Enkele meisjes wisselen achter de rug van hun hand een laatste roddel uit. Sommigen staan klaar om te beginnen.

Ik moet nu de instructie geven over les 1 van het precisiewerk met bamboe. Daarvoor is honderd procent aandacht nodig. Hoe krijg ik de kinderen weer bij zichzelf en in hun eigen kracht?

De groep van 14 kinderen staat om de instructietafel. Nou staan.......? Sommigen steunen met één of twee handen op de tafel. Anderen staan met de ene voet op de andere heen en weer te wiebelen. Nog anderen hangen op de schouder van de buurman die daardoor dreigt om te vallen.

Op twee benen staan en de voeten op de grond

Ik neem tijd om de kinderen te laten voelen hoe het is om op twee benen te staan met de voeten op de grond. Er klinkt gegiechel, ook een beetje ongeloof. Ik zeg dat ze het eerst kunnen proberen op één voet en voelen hoe dat is. Dan op de andere voet. Uiteindelijk staan ze op twee voeten. Dan gaat de aandacht vanzelf naar binnen en komt er ruimte om iets op te nemen.

Met aandacht de instructie volgen.

Bea Kloosterman

Precisiewerk met bamboe op de Vrije School in Amersfoort Slot

Dit is het laatste bericht van deze serie. Hieronder zie je het resultaat van 7 lessen van anderhalf uur precisiewerk met bamboe en 7 uur "kabouteren". Twaalf fluiten en heel veel prachtige versieringen, kijk maar!

Twee kinderen hebben een les gemist. Hun fluiten zijn er nog niet bij.

Deze sopraanfluiten wachten om hun tonen te laten klinken

 

Details van de versieringen op de fluiten

 Ik ga nu fluiten bouwen met de andere helft van de klas.

Bea Kloosterman

Precisiewerk met bamboe op de Vrije School in Amersfoort (branden) 7.

Ik had tussen deze lessen weinig tijd nodig om de toonhoogte van de hoge d in orde te maken. Een enkele keer moest ik het gaatje iets groter maken. Nu gaan we de fluit versieren en politoeren.

Met potlood schrijf je je naam op de fluit (niet te klein). Met een brandapparaat ga je over de letters die nu in de fluit worden gebrand. Ik leg uit waar je het brandapparaat kunt vastpakken zonder brandwonden op je hand te krijgen. Omdat je over een rond oppervlak gaat, schiet de punt van het brandapparaat snel uit. Daarom steun je je hand op een werkplankje. Ik laat zien hoe je dan beter kunt sturen (zie ook het blog van 29 - 10 - 2014).

Met een brandapparaat je naam in de fluit branden.

Wil je jouw fluit nog verder versieren dan kun je een tekening op de fluit maken en die inbranden.
Als je geen ideeën hebt dan kun je kiezen uit een map met voorbeelden. Met een overtrekpapier trek je de gekozen figuur over. Je legt carbonpapier op de fluit en trekt het figuur nog een keer over. Zo verschijnt deze op de fluit. En dan inbranden. Ik zie Keltische figuren, uiltjes, dolfijnen, leeuwen enz.

De laatste keer politoeren...................de fluit is klaar!!!

Nu leggen we de laatste hand aan de fluit. Eerst wordt de fluit ingesmeerd met paraffine. Op een ander doekje komt politoer. Door hard boenen (door de ontstane warmte) vermengen paraffine en politoer zich tot een soort schellak. Deze twee handelingen moeten nog twee keer herhaald worden en dan......... is de fluit goed beschermd tegen vuil en een beetje tegen temperatuurwisselingen (zie ook het blog van 28 - 8 - 2014).

Bea Kloosterman

Precisiewerk met bamboe op de Vrije School in Amersfoort (schrapen) 6

De bovenste gaatjes, de a, de b en de cis heb ik in de tussentijd gecontroleerd op toonhoogte. Hier en daar was nog een streek van de vijl nodig ("kabouteren"). Aan de achterkant van de fluit zet ik met de priem een puntje voor het laatste gaatje: de hoge d. Die gaan we in deze les maken. En daarna komt ook  de afwerking. 

Het boren van het laatste gaatje is heel snel gebeurd. De samenwerking gaat goed hoewel de kinderen een beetje wiebelig zijn. Ik had de instructie ook met weinig overtuiging gegeven.

Met een schraapstaal het huidje eraf schrapen.

Dan moet het huidje van de fluit afgeschraapt worden. Daarvoor hebben we een schraapstaal nodig. Dat is een rechthoekig plat stukje ijzer. Aan de vier lange kanten zit een braam van ongeveer 1 millimeter. Als je met je vinger over het ijzer gaat, voel je aan de uiterste kanten een braam. Je doet je hand om het schraapstaal en trekt met de braam het velletje eraf. Je ziet slierten op je tafel komen.

Schuren met grof, middel en fijn schuurpapier.

Als dat klaar is maak je de fluit mooi glad met schuurpapier. Eerst grof, dan middel, daarna fijn schuurpapier. Tenslotte nog met staalwol erover en dan is de fluit zijdezacht (zie blog van 29 - 10 - 2014).

Bea Kloosterman

Precisiewerk met bamboe op de Vrije School in Amersfoort (drie bovenste gaatjes) 5

In de tussentijd heb ik in het tweede kwart vanaf de bovenkant van het venster drie stipjes gezet met de priem. Want we maken vandaag de gaatjes voor de a, de b en de cis. Bij de controle van de toonhoogte van de e, de fis en de g moest ik af en toe iets "kabouteren".

Het fluisteren, het samenwerken en de concentratie gaan allemaal goed. Vandaag gaan we oefenen in het niet door elkaar heen praten en/of fluisteren, maar even wachten tot de ander klaar is met zijn of haar zin.

Samenwerken bij het boren van een gaatje.

Het boren van de gaatjes gaat vrij vlot, mede door de goede samenwerking: de één houdt de fluit vast en de ander boort het gaatje (zie ook het blog van 15 - 10 - 2014). Bij controle op de toonhoogte geef ik weer met potlood aan tot hoever het gaatje uit gevijld moet worden. Dat gaat nu op de goede manier (zie foto).

De fluit op de zijkant leggen en het gaatje uit vijlen.

Als de gaatjes klaar zijn kan er geschraapt worden. Daarover de volgende keer meer.

Bea Kloosterman.

Precisiewerk met bamboe op de Vrije School in Amersfoort (drie onderste gaatjes) 4

De fluiten zijn nu op grondtoon. Het "kabouteren" bestond dit keer uit het controleren van de grondtoon d. Bij een enkele fluit heb ik nog een ringetje afgezaagd. We gaan nu de gaatjes maken voor de e, de fis en de g.

Vanaf de bovenkant van het venster plakken we een strook tape tot aan de onderkant van de fluit.
Die strook meten we op met een liniaal en verdelen we in kwarten. Ik help even door eerst de helft af te meten en daarna weer de helft van beide helften.

De fluit is verdeeld in kwarten. Het gaatje van de e is goed. De fis moet nog groter worden.

Naast het onderste kwart maak ik een gaatje met de priem. Daar wordt het eerste gat geboord om de toon e te krijgen. Ik controleer met het stemapparaat of de toon goed is. Met potlood zet ik een lijntje om het gat zodat de kinderen weten tot hoe ver ze moeten vijlen. Als de toon goed is meet ik op waar het volgende gat moet komen, de fis en daar zet ik een puntje met de priem. Zie ook het blog van 15 oktober 2014.

Er liggen boren klaar voor de e, de fis (een dikkere boor) en de g (een dun boortje). Aan elke boor zit een vlaggetje met een e, fis of g.

Marion controleert of de namen goed op de fluiten staan.

Wie klaar is, kan verder gaan met schrapen. De kinderen hielden zich goed aan de afspraken: er werd gefluisterd en het opruimen ging prima.

Bea Kloosterman

Precisiewerk met bamboe op de Vrije School in Amersfoort (grondtoon ) 3

De fluit is "geboren". Bamboebuisjes zijn zelden kogelrond. Met plakvilt en/of tape heb ik de kieren gedicht (het zgn. "kabouteren" ). Als je door de buis kijkt, zie je alleen het licht dat door het kanaal komt. Bij het blazen op de fluit aan het eind van de vorige les bleek dat de toonhoogte heel verschillend is. Daarom gaan we in deze les stemgaatjes maken en de fluit afzagen op grondtoon.

Het laatste kwartier van de vorige les was een rommeltje. We schrijven nu achter alle opruimactiviteiten een naam. Ook de afspraken voor de les worden even herhaald (zie blog van 6 september 2015).

Aan de zijkant van de fluit, 2 cm. vanaf de bovenkant van het venster wordt een gaatje geboord van 1 mm. Een halve cm schuin naar onderen nog één. De fluit wordt lager als je de stemgaatjes dicht doet en hoger als ze open zijn. Dat is belangrijk voor het samenspel.

Twee stemgaatjes boren met een boortje van 1 mm.

Eerst stel ik met behulp van een stemapparaat de toonhoogte vast. Ik weet dat er per halve toon 1 cm van de bamboebuis afgezaagd moet worden. Met potlood geef ik dat aan op de fluit.  Rondom de potloodstreep wordt een tapeje geplakt. Het zagen gebeurt draaiend om ervoor te zorgen dat er geen splinters komen. De wijsvinger leg je tegen de zijkant van het zaagblad  om te voorkomen dat de zaag wegschiet en een beschadiging maakt op de fluit (zie 't blog van 8 oktober 2014). Een moeilijk werkje dat soms tot frustratie leidt. De kinderen die snel klaar zijn kunnen het mondstuk mooi afwerken en verder gaan met schrapen.

 Het afzagen van een ringetje (de wijsvinger tegen de zijkant van het zaagblad).

Aan het eind van de les blazen de kinderen eerst één voor één op de fluit en daarna samen.
De grondtoon is nog niet helemaal gelijk maar de verwonderde gezichten spreken boekdelen.
Ook bij meester Ferdinand.

Bea Kloosterman

Precisiewerk met bamboe op de Vrije School in Amersfoort (kanaal en vensterbank) 2

In deze les maken de kinderen een kanaal en een vensterbank in de fluit. Overigens hadden ze zich goed aan de afspraken gehouden (zie blog 6 september 2015). Er was maar een enkele waarschuwing nodig. 

Als voorbereiding heb ik de rechthoekjes nagekeken. Het is een nauwkeurig werkje dat te veel tijd neemt in de klas.Een wijde buis heeft een groter venster dan een smalle buis. Vanuit dat rechthoekje heb ik twee lijntjes getrokken aan de binnenkant van de buis. Dat wordt het kanaal. We noemen deze werkzaamheden: "kabouteren" (Zie het blog van 3 okt 2014).

Verschillende venstermaten samenhangend met de doorsnee van de buis.

Heel geconcentreerd en precies volgens de instructie vijlen de kinderen het kanaal 2 mm. diep.
Nu nog een vensterbank aan de voorkant en je kunt bij meester Ferdinand een kurk uitzoeken en passend maken.

De vensterbank maken. Je ziet het schraapsel van het afschrapen van de fluit (tussenwerkje)

De kurk passend maken.

Ik snijd een vlakje van de kurk, duw de kurk weer in de fluit, de leerling blaast en.......... er klinkt een toon: De fluit is geboren!

Bea Kloosterman

Precisiewerk met bamboe op de Vrije School in Amersfoort (tussenschot) 1

De vijfde klas (groep 7) mag een fluit bouwen.  De kinderen hebben al vier jaar op een leenfluit van de school gespeeld. Het is heel spannend om nu je eigen fluit te maken. En het bouwen van een bamboefluit vraagt veel nauwkeurigheid. 27 kinderen is te veel om te begeleiden bij dit intensieve werk. Daarom begint de helft. 

De leerkracht, meester Ferdinand, en ik spreken af dat hij orde houdt en dat ik mij volledig concentreer op het bouwen.

Met de kinderen maak ik de volgende afspraken:

• heel goed opletten bij de uitleg
• als je niet alles kunt onthouden kun je het nalezen op de lijst of nakijken op de foto's.

De rode opdracht wordt bij mij gedaan en de groene bij de leerkracht.

• praten zonder je stembanden te gebruiken, d.w.z. fluisteren.
• goed zorgen voor je materialen (een mapje gevuld met vijlen kost ongeveer 60 euro).
• je krijgt één waarschuwing en bij de tweede overtreding leg je je werk een kwartier neer.

We beginnen met het magische moment van het uitzoeken van het buisje. Als je geconcentreerd de buisjes door je handen laat gaan, voel je welk buisje voor jou geschikt is: dik of  dun of licht of zwaar of een speciale kleur.

Met veel aandacht worden de buisjes bekeken, gevoeld en beoordeeld.

Eerst wordt het tussenschot weg gevijld.

Zij vijlt het tussenschot weg.

We meten wat de wijdste kant is. Dat wordt de bovenkant. Nu moeten we nog bepalen wat de voorkant wordt (de platste kant). Een schuin stukje afzagen voor het mondstuk is het moeilijkste werkje. En dan nog een gaatje boren voor het venster. Zie ook het blog van 27 september 2014.

Ziezo, les 1 zit erop.

Bea Kloosterman                                           

                                                                                                                                                                                                                                                      

Mooi van bamboe: Agua de bambû

Uit de Arroyo Aceituno maakten we een uitstapje naar Cartagena, stad met een rijke geschiedenis die teruggaat tot voor onze jaartelling. De resten van het Romeinse tijd, theater en badhuis bijvoorbeeld, zijn ze daar recent gaan waarderen. Maar dit terzijde. 
Want we gingen winkelen. In de parfumerie trof ik dit aan: Aqua de bambû, van Adolfo Dominguez, in een vrouwelijk flesje. Voor de liefhebber plukte ik de omschrijving van het internet: 'De aromatische noten zijn yuzu, bamboe, lotusbloem, freesia, jasmijn, muskus en ceder. Perfect voor herfstachtige dagen.' 

Fetsje Luimstra

Het "verstellen" van een fluit.

De vakantie is voorbij. Ook voor de fluiten. Eén voor één haal ik ze uit de hoes. Het voelt goed om ze weer in handen te hebben. Alleen met de bas is er iets mis: de vingers van de rechterhand verdwijnen in de gaten. Ik leg de vinger er schuin over, dan pas kan ik het gat afdekken. Het zou veel gemakkelijker zijn als de gaten kleiner waren. Daar ga ik nu iets aan doen.

Zó groot waren de gaten. Alleen de schuin-gelegde vingers konden de gaten sluiten.

Ik maak een zaagsnede boven het gat van de G en één onder het gat van de E. De diepte van de beide zaagsnedes moet gelijk zijn. Met een mes splijt ik eerst de ene kant van het ingezaagde stuk en dan de andere kant totdat het stuk "los"springt. Nu zit er een langwerpig gat in de fluit. Ik zoek een stukje bamboe met dezelfde ronding en met dezelfde dikte als het bamboe van de fluit. Daaruit zaag ik een rechthoek die even hoog is als het gat. Met een vijl maak ik de zijkanten mooi plat zowel van de fluit als van het inzetstuk. Met 2-componentenlijm bevestig ik het stuk in de fluit.

Na het drogen worden de nieuwe gaten hoger geplaatst: het gat van de E ongeveer op de plaats van de Fis en het gat van de Fis ongeveer op de plaats van de G. Het gat van de G komt daarboven. De gaten zijn nu veel kleiner en ik kan ze gemakkelijk dicht doen. Bij het bouwen van een fluit geldt in het algemeen de regel: hoe hoger op de fluit, hoe kleiner de gaten.

Nu kunnen de gaten gemakkelijk gesloten worden.

Bea Kloosterman

Bamboe in de rambla

Ik was deze zomer in Andalucië, in de Arroyo Aceituno, de vallei van olijven. Voor ons huis, in de beek die in de zomer een weg is, vonden we bamboe. Je ziet het hieronder, met het gezang van de wielewaal (en krekels) die ons ieder ochtend wekten. Die wielewaal klinkt als het geluid van water in een bijna woestijnachtige omgeving. 

Fetsje Luimstra

Mooi van Bamboe: zelfbouwfiets

De do it yourself - kit om zelf een bamboe fiets te maken is binnen! schrijft Joep van Ginderen op Twitter. Op Eerlijke kansen.nl vond ik deze foto. 

En een verwijzing naar workshops waar mensen bamboefietsen bouwen. Dezer dagen, nu iedereen in de ban is van de Tour de France, wordt de bamboefiets aangeprezen vanwege dempende eigenschappen. Denk aan kasseien!

Fetsje Luimstra

Fluitzolder Ensemble speelt

Het ensemble van de Fluitzolder o.l.v. Mirte Lohmann speelde op 10 juni voor bewoners van de Amandelhof in Zeist. Het ensemble bestaat uit leerlingen van Bea Kloosterman van de Fluitzolder, ze hebben hun bamboefluiten daar gebouwd. Het was een gevarieerd programma met meezingers- kinderliedjes- én klassieke stukken. Hier is een korte impressie te zien en te horen.

Fetsje Luimstra

Suling, een andere bamboefluit

Gast blogger Iris Hos Engelhart beschrijft hier de Suling, een bamboe blaasinstrument met een uitwendig kanaal, gemaakt op Bali. De fluit heeft dezelfde grondtoon als onze sopraan bamboefluiten en een andere, eigen stemming. 

Toen ik Bea de laatste keer kwam opzoeken gaf ze mij een bamboeblaasinstrument met een uitwendig kanaal en (daardoor) een inwendige vensterbank. Een dunne strook bamboe is met een sierknoop om de bovenkant van de fluit vastgezet en vormt zo ook de bovenkant van het kanaal. Dat kanaal is niet rechthoekig, maar loopt met de ronding van de buis mee. Op de eerste afbeelding is goed te zien dat het om beide lange kanten van het kanaal gaat. Het muziekinstrument wordt een SULING genoemd.

De lengte en de bamboedikte bepalen de stemming en ja, natuurlijk ook de grootte van het venster, net als bij onze bamboefluiten. Deze fluit had dezelfde grondtoon als onze sopraanbamboefluit maar de stemming was een beetje anders.

Je zou dan kunnen denken: "Zo'n fluit is toch maar voor de toeristenmarkt gemaakt en daarom niet zo precies gestemd". Maar waarschijnlijker is, dat de stemming uitgaat van een eigen toonsysteem.

Er zijn op de wereld diverse systemen om te stemmen. Onze oren zijn gewend aan de hele en halve tonen, die we met elkaar met elkaar zo afgesproken hebben, maar er waren ook tijden en er zijn ook districten waarin de afspraken anders waren. Soms zelfs waren er helemaal geen afspraken! Met als gevolg dat het voor ons vals klinkt als "onze" afspraak niet nageleefd wordt. Maar vals en zuiver blijken in verschillende culturen dus een verschillende inhoud te hebben! Als je daar meer over wilt weten google dan naar de verdeling van het octaaf.

Het materiaal waarvan sulings gemaakt worden is schizostachyum blumei. een zuidoost Aziatische bamboesoort. Grappig is dat deze soort van nature een matte bast heeft, alsof de bovenste laag eraf geschraapt is. Ook bestaat de fluit uit één lid, dat is het stuk tussen twee knopen. De bamboesoort komt uit Kalimantan (Borneo), groeit nu ook op Sumatra en is op Java geïntroduceerd.

De productie van de planten is voor lokaal gebruik, meest voor vishengels en fluiten. De versiering bestaat vaak uit een draak die sierlijk met dunne lijntjes om de gaten van de fluit ingebrand is. Deze afbeelding lijkt erg op de versiering op "mijn" suling. Helaas is hier geen sierknoop gemaakt, maar alleen een touwtje om de bamboestrook vast te knopen. Aan de achterkant zijn tekens die ik niet kan ontcijferen en de tekst: Tirtagangga (Bali)

Leuk hè, zo'n cadeautje! Ik ben er erg blij mee.

Iris Hos Engelhart

Mooi van bamboe: magische huizen

De moeder van Elora Hardy vroeg toen ze 9 jaar was waar een huis op moest lijken. 'Op een paddenstoel' zei ze, en haar moeder bouwde het huis! Zelf bouwt Elora nu samen met haar team magische huizen op Bali. Van bamboe. Ze vertelt er over in deze TedTalk.

Een versterker op de bamboefluit

De toon van de fluit is zuiver en mooi. Alleen een beetje zacht. Daaraan kun je iets doen. Je zet er een geluidsversterker op. Als je het goed doet, blijft de toon mooi en zuiver. Alleen komt er iets meer volume.

Ik leg een stukje schuurpapier over het venster. Ik neem een stukje bamboe van 3 cm lengte met ongeveer dezelfde ronding als de fluit. Dat schuif ik heen en weer over het schuurpapier totdat het precies past.

Nu maak ik een zaagsnede op 1 cm afstand van de bovenkant van het geschuurde stukje. Je zaagt
dóór het bamboestukje net zo breed als het venster is. Je ziet dan nog aan weerszijden de zaagsnede vanwege de ronding van het bamboe. Met potlood zet ik twee streepjes op de onderkant van het stukje. De afstand is net zo breed als het venster. Met een mes splijt ik het stukje tot aan de zaagsnede vanaf beide potloodstreepjes. De randen schuur ik mooi glad.

Je ziet nog de zaagsnede aan de zijkanten; het middenstukje is er uit.

De plaatsing is heel belangrijk Zet je de geluidsversterker te dicht om het venster dan gaat de toon van de fluit zakken. Zet je hem te ver van het venster dan wordt het geluid minder versterkt. Uitproberen dus en daarna vastlijmen.

Bea Kloosterman

30 ! ! ! spelers leren samenwerken met de fluit

Je weet nu hoe goed de kinderen samenwerken met de fluit. Maar wat doe je daarmee mee in de les?

Op de overzichtslijst voor de leerkracht vul ik de namen in van de kinderen die bijvoorbeeld nog geen goede houding hebben. Onder het item "Houding" zet ik de naam en een korte aantekening erachter bijvoorbeeld "fluit te diep in de mond"of "te recht". Zo doe ik dat ook bij de items "Tonggebruik" , "Trefzekerheid" en "Ademen".

Zo ziet een overzichtslijst voor de leerkracht er uit: Trefzekerheid en Ademen verdienen extra aandacht.

Onder sommige items staan heel veel namen. Dat betekent dat je als leerkracht het beste oefeningen kan doen gericht op dat onderwerp. Als er voldoende tijd is kan een kind individueel geholpen worden.

Bea Kloosterman.

Wat doet Pietje achter de rug van Marietje?

Je geeft fluitles aan een groep of klas van twintig of dertig leerlingen. Het klinkt heel aardig. Pietje zit achteraan. Ogenschijnlijk doet hij goed mee, maar hoe?

Het is onmogelijk om in een klas van dertig leerlingen tijdens de fluitles het samenspel van de leerling met de fluit te zien:                                      
- is de rechterhand onder en de linkerhand boven?

Zo ziet het overzichtspapier er uit.

- ligt de fluit op de onderlip?
- steekt de fluit schuin naar voren
- ademt zij of hij door de mond?
- wordt de tong gebruikt?
- liggen de vingers losjes op de fluit?
Zie ook het blog "Samenwerken met je fluit deel 1 t/m 4"

Ik screen alle kinderen eenmaal per jaar op de techniek van het spelen. Daarvoor heeft ieder kind een overzichtspapier waarop vier items vermeld staan:
Houding - Tonggebruik - Trefzekerheid - Ademen                               Per klas heb ik ongeveer een uur nodig.
Ik vul elk jaar mijn bevindingen in. Op die manier kunnen de vorderingen worden bijgehouden.
Over het verslag naar de leerkracht toe, vertel ik volgende keer.

Bea Kloosterman

De bamboefluit en het schimmentheater

De milde en mysterieuze klank van de bamboefluit is ideaal voor het begeleiden van een schimmenvoorstelling.

In een schimmenvoorstelling komt de wereld van het verstilde en geheimzinnige naar voren. De verschillende bamboefluiten geven daaraan een verdieping en aanvulling. Bijvoorbeeld een scene met vogeltjes wordt ondersteund door de sopranino of de sopraan. Je ziet niet alleen de vogeltjes maar je hoort ze ook. En als de beer optreedt wordt hij begeleid met de basfluit. Je ziet de zware stappen van de beer en je hoort ze in de muziek van de bas. Zo zijn er ook scenes waarbij de alt of de tenor een aanvulling geven op het spel.

Petra Rosenberg speelt op de bamboefluit.

De fluiten accentueren en vertellen delen van het verhaal. Muziek en beeld vloeien in elkaar over, vullen elkaar aan. Soms leidt de muziek en soms het beeld. Bekijk hieronder de impressie van een Lichtje voor de Winter.

Schimmentheater Licht in het Donker geeft uitsluitend schimmenvoorstellingen. Het gebruikt daarbij
de muziek zoals boven beschreven. Een belevenis die je eigenlijk niet mag missen. Zie ook www.schimmentheater.nl

Bea Kloosterman

Mooi van bamboe: sokken

Mooi vind ik ze, deze sokken voor heren van Lotika, gemaakt van bamboe. Er wordt ons veel beloofd: ze voelen zachter aan, ze absorberen vocht beter, zijn bij warmte verkoelend en bij koud weer verwarmend. Ons rest het uitproberen...

Fetsje Luimstra

Zonder gesnuif! - Samenwerken met je fluit (deel 4)

Je komt adem te kort als je een muziekstuk van één of meer bladzijden wilt spelen. Zonder adem te halen dan. Waar moet je ademhalen? En hoe doe je dat?

Je haalt adem door je mond, net als een visje. Dus niet door de neus, want daar heeft de lucht meer weerstand. Je krijgt misschien zelfs gesnuif te horen.

Als je een liedje speelt, haal je adem aan het eind van de zin. In een muziekstuk zoek je naar de maten die bij elkaar horen. Meestal zijn dat vier maten maar niet altijd. Soms staan er komma's in het muziekstuk om aan te geven waar je kunt ademhalen.

De fluit rust op de onderlip, de adem komt door de mond.

Waar komt de adem vandaan? Soms gaan de schouders omhoog. Dat noemen we een schouderademhaling. Dan kan de luchtdruk niet of gelijkmatig gedoseerd worden. De houding is gespannen. Hetzelfde geldt - in mindere mate -  voor de borstademhaling (de ribben gaan opzij).
Daarom kun je deze twee manieren van ademhalen beter niet gebruiken voor het fluiten.

Liever laat je de adem uit de buik komen, gestuurd door het middenrif. Je houdt op deze manier de ademdruk beter gelijkmatig en kunt beter sturen. Je kunt het oefenen door te doen alsof je een fietsband oppompt. De zuiger zit als het ware in je buik. Je laat je buik vollopen met lucht en duwt die gelijkmatig - je middenrif helpt daarbij - naar buiten. Geluidloos lachen kan ook, probeer maar eens. Je kunt de buikademhaling ook voelen door hi, ha, ho te zingen, op een staccato manier.

Bea Kloosterman

Samenwerken met je fluit (deel 3)

Als je een mooie toon wilt laten horen moet de samenwerking van de speler en de fluit goed zijn. Er komt nu één mooie toon uit je fluit. Er kunnen vijftien tonen klinken. Hoe doe je dat? Wat moeten je vingers daarvoor "weten" ?

Op elk gaatje "ligt" een vinger. Soms, als beginneling, gaat dat niet zo lekker:
-  ze zijn heel krom en onwennig
-  de toppen van de vingers duwen de gaatjes te hard dicht
-  de vingers zijn soms krampachtig
-  als er een piepgeluid klinkt gaan de vingers nog harder knijpen, zonder resultaat.

Wat kun je doen? De vingers mogen als het ware "flappen" op de gaatjes. Je hoort dan een droog geluid. Je kunt met alle vingers deze oefening doen. Let op: als een vinger te hard op een gaatje duwt, komt er een rondje op het kussentje van de vinger.

De vingers mogen voor het goede geluid soepel heen en weer bewegen. Dat kan alleen als de armen losjes langs het lichaam hangen. Om dat te bereiken kun je de ellebogen op en neer bewegen zoals een vlinder dat doet.

Door combinaties van het optillen van je vingers krijg je verschillende tonen. De vingers hangen ongeveer één centimeter boven de gaatjes. Ze kunnen dan heel snel het gaatje weer sluiten.

Deze vingers hebben net in de tuin gewerkt. Ze liggen nu heel ontspannen op de gaatjes.

Bea Kloosterman

Samenwerken met je fluit (deel 2)

Er moet lucht door de fluit om hem te laten klinken. Hoe blaas je in of door je fluit? Wat heb je aan een trippelende muis en een spuugwedstrijd?

Je kunt een diepe zucht slaken en dan komt er geluid uit je fluit. Je kunt met je keel huu huu zeggen. De keel beweegt een beetje en we noemen dit een keelaanzet. Je kunt ook je wangen heel bol maken en met veel kracht door de fluit blazen. De toon gaat dan overblazen.

Bellen blazen of een kaars naar één kant blazen zonder dat hij uitgaat.

Een mooie toon krijg je door duu te zeggen voor de laagste toon en tuu voor alle andere tonen. Dat doe je met het puntje van de tong. Die tong is vaak onwillig en moet geoefend worden.
Dat doe je door:

de regen laten tikken: ti ti ti of 

een muis laten trippelen: t t t t t of 

ritmes op één toon laten nadoen: ta ta to

Je kunt ook bellen blazen of de vlam van een kaars naar één kant blazen zonder dat de kaars uitgaat.

Ik organiseer wel eens een spuugwedstrijd voor de kinderen. De spelregel is: spugen door je tanden met samengeknepen lippen. Daarmee worden op enthousiaste wijze de tong en de spieren rondom de lippen geoefend.

Bea Kloosterman

Samenwerken met je fluit (deel 1)

Als je een mooie toon wilt laten horen moet de samenwerking van de speler en de fluit goed zijn. Hoe dat in zijn werk gaat leg ik hier uit.

Ik maak een ronding in het mondstuk die heel goed past bij de onderlip van de speler. De fluit rust op de onderlip en de bovenlip gaat er iets overheen. De fluit steekt dan schuin naar voren en maakt een hoek van ongeveer 45 graden met het lichaam.

De ronding in het mondstuk.

De rechterhand houdt de onderste drie gaatjes dicht. De pink steunt tegen de zijkant van de fluit en de duim tegen de achterkant. De linkerhand houdt de bovenste gaatjes dicht. De pink steunt tegen de zijkant en de duim sluit het gaatje aan de achterkant.

En nu blazen...... daarover vertel ik de volgende keer.

Bea Kloosterman